Thực hiện quy định của pháp luật về giao dịch điện tử và chữ ký số, các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân tại Việt Nam đã tích cực triển khai, sử dụng dịch vụ chứng thực chữ ký số phục vụ công tác quản lý, điều hành, trao đổi văn bản điện tử, cung cấp dịch vụ công trực tuyến, thực hiện các giao dịch điện tử.

Trước đây, thiết bị chứa khóa bí mật để ký số được sử dụng phổ biến là USB Token, việc ký số bằng thiết bị này chỉ áp dụng được với máy tính. Trong một vài năm gần đây, Ban Cơ yếu Chính phủ và một số tổ chức cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số công cộng đã cung cấp thêm SIM PKI để chứa khóa bí mật, sử dụng với điện thoại di động và máy tính bảng. Tuy nhiên, việc quản lý USB Token, SIM PKI khá bất tiện đối với thuê bao; nhiều trường hợp hỏng, thất lạc thiết bị, gây mất thời gian, công sức cho việc thu hồi, cấp lại chứng thư số làm chậm trễ công việc.

Dịch vụ chứng thực chữ ký số với phương thức ký số từ xa đã khắc phục được các bất tiện nêu trên. Đây là giải pháp ký số mà thuê bao không sử dụng thiết bị phần cứng như USB Token, SIM PKI do thuê bao quản lý; thay vào đó, khóa bí mật của các thuê bao được lưu giữ tập trung trên thiết bị HSM (Hardware Security Module) do tổ chức cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số (Certificate Authority - CA) quản lý. Thuê bao sử dụng dịch vụ ký số từ xa có thể thực hiện ký số trên máy tính để bàn, máy tính xách tay, máy tính bảng, điện thoại thông minh. Do đó, đây là giải pháp hữu hiệu góp phần thúc đẩy chữ ký số cá nhân phát triển mạnh.

Ngày 05/12/2019, Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành Thông tư số 16/2019/TT-BTTTT quy định danh mục tiêu chuẩn bắt buộc áp dụng chữ ký số và dịch vụ chứng thực chữ ký số theo mô hình ký số trên thiết bị di động và ký số từ xa để các tổ chức cung cấp giải pháp chữ ký số thực hiện. Đến nay, Bộ Thông tin và Truyền thông đã cấp phép cung cấp dịch vụ chữ ký số theo mô hình ký số từ xa cho 10 CA công cộng gồm có VNPT CA, Viettel-CA, CA2, BkavCA, FPT CA, TrustCA, MISA, EasyCA, VNPAY CA, INTRUSTCA. Sau khi được cấp phép, các CA công cộng đã cấp chứng thư số theo mô hình ký số từ xa và ký số trên thiết bị di động tới khách hàng trong năm 2021 là 1.946 chứng thư số, năm 2022 là 171.907 chứng thư số.

Tháng 8/2023, Ban Cơ yếu Chính phủ chính thức triển khai giải pháp ký số từ xa (dưới tên gọi “giải pháp ký số tập trung”) cho dịch vụ chứng thực chữ ký số chuyên dùng Chính phủ để đáp ứng nhu cầu của các cơ quan, đơn vị. Ban cơ yếu Chính phủ đã sẵn sàng hỗ trợ các thuê bao cá nhân thuộc lĩnh vực giáo dục, đào tạo, y tế (không bao gồm thuê bao là người có thẩm quyền của cơ quan, tổ chức và thuê bao thực hiện các giao dịch điện tử liên quan đến tài chính, ngân sách nhà nước) có nhu cầu sử dụng giải pháp ký số tập trung này. Theo hướng dẫn của Ban Cơ yếu Chính phủ về điều kiện để thuê bao được cấp chứng thư số cá nhân sử dụng giải pháp ký số tập trung: Thuê bao phải có tài khoản thư điện tử công vụ hoạt động trên mạng Internet và máy tính cài hệ điều hành Windows 10 trở lên hoặc thiết bị di động cài hệ điều hành iOS 14 trở lên/Android 9.0 trở lên. Cơ quan, tổ chức quản lý trực tiếp cần có nhân sự được đào tạo, bồi dưỡng về công nghệ thông tin, chữ ký số để để hướng dẫn, hỗ trợ thuê bao trong quá trình triển khai, sử dụng. Về thủ tục đề nghị cấp, gia hạn, thay đổi nội dung thông tin chứng thư số, thu hồi chứng thư số: Thuê bao có văn bản đề nghị cấp chứng thư số theo mẫu tại Thông tư số 185/2019/TT-BQP gửi cơ quan, tổ chức quản lý trực tiếp; Cơ quan quản lý trực tiếp thực hiện nhập đầy đủ thông tin yêu cầu và ký số theo quy định trên Hệ thống thông tin đăng ký, quản lý yêu cầu chứng thực (https://ca.gov.vn). Phần trích yếu của văn bản phải ghi nội dung "V/v đề nghị cấp chứng thư số cho cá nhân sử dụng giải pháp ký số tập trung".

Bộ Tài chính đã triển khai áp dụng ký số trên hệ thống Quản lý văn bản và điều hành; số hóa tài liệu lưu trữ; ký số tiếp nhận hồ sơ và trả kết quả trên Cổng dịch vụ công trực tuyến và Một cửa điện tử; ký số trên hệ thống Dịch vụ công Kho bạc Nhà nước; ký số các thủ tục hải quan điện tử, khai thuế, kê khai bảo hiểm xã hội…Việc áp dụng chữ ký số tại Bộ Tài chính góp phần đảm bảo tính pháp lý và an toàn cho giao dịch điện tử, tạo môi trường làm việc hiện đại, tiết kiệm thời gian, nâng cao hiệu quả làm việc. Trong tương lai, khi Ban Cơ yếu Chính phủ mở rộng đối tượng sử dụng giải pháp ký số tập trung, Bộ Tài chính sẽ triển khai sử dụng giải pháp này của Ban Cơ yếu Chính phủ để nâng cao hơn nữa hiệu quả sử dụng dịch vụ chứng thực chữ ký số chuyên dùng Chính phủ trong công tác quản lý văn bản và điều hành, cung cấp dịch vụ công trực tuyến của Bộ Tài chính.   

Nguồn: mof.gov.vn    Quốc Uy